De tafel dekken voor de winter: jouw tuin als winterparadijs 🍂🐦🦔
In de herfst duik ik de tuin in, tussen de natuurlijke chaos die zich sinds de lente heeft opgebouwd – een heerlijke chaos die in mijn tuiny forest moeiteloos ontstaat, want zo’n tuin vraagt weinig onderhoud! Terwijl ik wat bladeren verplaats en takken stapel, komen de vogels nieuwsgierig kijken. “Geen zorgen jongens,” zeg ik dan, “ik maak alleen een gezellige wintertafel voor jullie.”
Zo bereid ik de tuin voor als een echte winterse voedselbank: 🍁 Bladeren: Bladeren gaan van het gazon en de paden en vormen een dik tapijt op de grond. Dat is niet alleen isolerend, maar ook een perfecte schuilplek voor kleine dieren. 🪵 Takjes en hout: Takjes en oud hout stapel ik op tot beschutte hoekjes voor insecten, egels en andere dieren. 🐦 Voerplekken en vogelbadjes: Voedselplekken maak ik goed schoon, klaar voor als het kouder wordt. Vogelbadjes vul ik regelmatig met vers water. 🐿️ Squirrel Snacks: Pompoenpitten en pulp die ik over heb, zet ik achter in de tuin – perfect voor eekhoorns! Vette (maar gezonde!) hap voor de vogels: vetbollen in netjes kunnen gevaarlijk zijn voor vogels. Met dit super eenvoudig recept, maak ik zelf plasticvrije vetbollen met gezonde granen die ik op verschillende plekken hang in de tuin.
Zeker een derde van de tuin bedek ik met bladeren, bodembedekkers en andere natuurlijke materialen die langzaam composteren. Dit creëert een veilige en gastvrije tuin, vol voedsel en schuilplekken voor insecten, vogels en kleine zoogdieren die hun winter onderkomen nodig hebben. Zo maak ik de tuin écht winterklaar – vol leven, zonder ook maar iets aan te schaffen.
Dus, haal niet Intratuin in huis – jouw échte ‘Intra-tuin’ heb je al!
O, de hark! De stille held van de tuin. Terwijl de lawaaierige bladblazer met veel bombarie zijn intrede doet, kiest de hark voor de kalme aanpak. Geen oorverdovend kabaal, geen stofwolken – alleen het zachte geschraap van bladeren die zich schikken. Rustig en vriendelijk, zoals het hoort in de natuur.
Want wat blaas je eigenlijk weg met die bladblazer? Meer dan alleen wat bladeren, hoor! Je verjaagt ook schuilplekjes voor egeltjes en roodborstjes, en maakt het leven moeilijk voor nuttige beestjes zoals lieveheersbeestjes en wormen. En dan hebben we het nog niet eens over de schade aan de bodem. Die bladeren zorgen voor een natuurlijke deken die de grond lekker warm houdt in de winter. Waarom zou je dat zomaar wegblazen?
Met een hark in je hand doe je meer dan alleen je tuin opruimen. Je voelt de frisse lucht op je gezicht, beweegt je lichaam en komt helemaal tot rust. Het is alsof je samenwerkt met de natuur, in plaats van ertegenin te gaan. Elke haal van de hark maakt je tuin een stukje mooier, zonder dat je het natuurlijke evenwicht verstoort.
Dus laat die herrie maar links liggen en geef de hark een ereplaats in je tuinhok. Het is tijd om de bladeren niet te zien als rommel, maar als een cadeautje van de natuur. Hark ze gezellig bij elkaar, geef ze een nieuwe plek (in je tuin) en maak je tuin klaar voor de winter. Want met de hark aan je zijde houd je de tuin gezond, de dieren blij en jezelf tevreden. Wat een topper, die hark!
https://zerowasteapeldoorn.nl/wp-content/uploads/2024/10/Tip-ode-aan-de-hark-1.jpg10801080Zero Waste Apeldoornhttps://zerowasteapeldoorn.nl/wp-content/uploads/2024/01/Tekengebied-33-kopie.svgZero Waste Apeldoorn2024-10-23 12:45:532024-10-23 20:09:53Ode aan de hark
Bomen brengen leven in de stad: ze maken de stad groener, geven verkoeling en helpen regenwater vast te houden. Daarnaast bieden ze een schuilplaats voor kleine dieren en insecten. Door nu een boom in je tuin te planten, draag je direct bij aan het uitbreiden van het groen in de stad, en nú (in de herfst) is de perfecte tijd om dat te doen!
Waarom in de herfst planten?
Het planten of verplanten van bomen in de herfst zorgt voor een beter herstel en bevordert een gezonde groei.
De herfst is ideaal om te planten (van eind september tot de eerste vorst in december), omdat de grond nog warm en vochtig is.
Bomen krijgen de kans om zowel in de herfst als in de lente te wortelen voordat de zomerse hitte toeslaat, wat hun overlevingskansen aanzienlijk vergroot.
Plant je een fruitboom, dan maak je zelfs kans op een oogst binnen een jaar!
Zomerse hitte en droogte kunnen jonge bomen beschadigen, vooral als ze nog niet goed geworteld zijn, daarom is het verstandig de zomer als plantseizoen te vermijden.
Waar een boom planten?
Zorg dat je de uiteindelijke grootte van de boom kent om de beste plek te kiezen.
Houd rekening met de afstand tot naburige eigendommen en wettelijke regels.
Overweeg de schaduw die de boom zal werpen, vooral in relatie tot terrassen of moestuinen.
Plaats geen grote boom te dicht bij je huis om schade door stormen te voorkomen.
Let ook op het wortelstelsel, dat schade kan veroorzaken aan funderingen of leidingen onder de grond.
Hoe planten?
Graaf een gat dat minstens twee keer zo groot is als de kluit en maak de grond goed los.
Plaats een stevige paal om de boom te ondersteunen en te voorkomen dat beweging de wortelgroei verstoort.
Vul het gat met een mengsel van potgrond en herfstmest, en plant de boom met de stam iets boven de grond.
Bevestig de paal aan de stam en breng een royale laag mulch aan om vochtverlies tegen te gaan.
Actie “Boompje erbij” 🌱🌳
Gemeente Apeldoorn stimuleert haar inwoners om bomen te planten met de actie “Boompje erbij”! In 2023 werden er opnieuw 500 gratis bomen beschikbaar gesteld. Deze actie word meestal in oktober/november gehouden. Kijk voor meer informatie op: www.apeldoorn.nl/boompje-erbij
Geen tuin? Geen probleem! 🌲
Heb je geen tuin maar wil je toch bijdragen aan een groener Nederland? Doe dan mee met een bomenplantdag van het initiatief Meerbomen.nu! Ze organiseren regelmatig plantdagen op verschillende locaties door het hele land. Zo kun je samen met andere vrijwilligers bomen en struiken planten op plekken waar ze hard nodig zijn.
De verleiding is groot om de tuin nu grondig aan te pakken: blad harken, planten snoeien, uitgebloeide bloemen afknippen, eenjarige planten verwijderen, en de aarde netjes aanharken. Alles strak en opgeruimd, alvast voorbereid op het nieuwe jaar. Maar: “winterklaar maken” op deze manier? Niet doen! Want die rommel is eigenlijk goud voor je tuin én de dieren die erin leven. In deze 2-delige serie geven we je tips om je tuin ‘netjes’, maar vooral bewust en milieuvriendelijk voor te bereiden op de winter.
Deel 2 – Close the loop ➰🍂🍄🕷️🐜🪱
In de natuur gaat niets verloren, en jouw tuin is daarop geen uitzondering. Alles – maar écht alles – wat groeit of afsterft, heeft waarde. Door kringlopen te sluiten, maak je optimaal gebruik van alle materialen die je in je tuin ‘oogst’. Van sprietjes en takken tot stenen en boomstammen: het zijn allemaal schatten voor je tuin.
▶ Sprietjes & droog blad: Gebruik fijne takjes en droog blad om comfortabele bedjes voor insecten te maken. Stapel de takken op een grote hoop en dek af met bladeren voor extra isolatie. ▶ Kleine takken & houtblokken: Met wat grotere takken kun je een prachtige natuurlijke schuilplaats bouwen. Leg de takken kriskras over elkaar, zodat kleine dieren zoals egels en padden een veilige plek hebben om te overwinteren. ▶ Insectenhotels: Bouw je eigen insectenhotel met bamboe en andere holle stengels. Zorg ervoor dat de achterkant goed afgesloten is. Zo bied je schuilplaatsen aan nuttige beestjes zoals lieveheersbeestjes en solitaire bijen. 🐞🦋🐝 ▶ Oude stenen, dakpannen & potjes: Gooi kapotte stenen of dakpannen niet weg! Dit zijn perfecte materialen om schuilplaatsen van te maken. Stapel ze op of maak een creatief kunstwerk dat ook nog functioneel is voor insecten en andere kleine diertjes. Zelfs oude terracotta potjes kunnen dienen als veilige schuilplek voor het overwinteren of broeden van insecten.
Kortom: niets gaat verloren in je tuin! Wat ‘dood’ lijkt, vormt de basis voor nieuw leven. Dus ‘Close the loop’ en hergebruik al je (organische) materialen om het leven in je tuin te verrijken. 🍂🕷️🦔🐦⬛🐿️
Is je tuin na het winterklaar maken een plek waar diertjes verstoppertje kunnen spelen en insecten zich kunnen nestelen? Dan heb je het goed aangepakt! 😉 En het mooiste van alles: het kost je niets! Alles ligt er al, je hoeft niks aan te schaffen en ook niets af te voeren. Win-win! 🤗
De verleiding is groot om de tuin in de herfst (of net voor de winter) grondig aan te pakken: blad harken, planten snoeien, uitgebloeide bloemen afknippen, eenjarige planten verwijderen, en de aarde netjes aanharken. Alles strak en opgeruimd, alvast voorbereid op het nieuwe jaar. Maar: “winterklaar maken” op deze manier? Niet doen! Want die rommel is eigenlijk goud voor je tuin én de dieren die erin leven. In deze 2-delige serie geven we je tips om je tuin ‘netjes’, maar vooral bewust en milieuvriendelijk voor te bereiden op de winter.
Deel 1: Oud blad = nieuw leven & goud voor je tuin 🍂🍁
De bomen verliezen weer hun blad, en dat betekent: bergen met afgevallen bladeren. Misschien leidt dit bij jou tot frustratie. Al dat blad op je gazon, wat doe je ermee? Hoe houd je de tuin schoon en bladvrij? En wat te doen met het geluid van die irritante bladblazers in de buurt?
De oplossing is simpel!
▶ Hark de bladeren van je gazon en paadjes, maar laat ze verder in je tuin liggen. Die bladeren werken als een natuurlijke isolatie tegen de kou. ▶ Bladblazers? Niet doen! Ze blazen niet alleen bladeren, maar ook alle nuttige insecten weg, en dat verstoort het delicate ecosysteem in je tuin.
Waarom is het goed om de blaadjes te laten liggen?
▶ Ze zijn een natuurlijke bodemverbeteraar (mycorrhiza) en gratis! Laat het blad liggen, en het verteert door schimmels tot eerst mulch en uiteindelijk bladaarde. Dit proces kan jaren duren, maar het is volledig natuurlijk. Voor een snellere compostering kun je de bladeren natmaken en in jute zakken verzamelen. ▶ De verteerde humuslaag werkt als een spons, waardoor de bodem beter water vasthoudt en het bodemleven versterkt. Dat scheelt water geven in de zomer! ▶ Egels, hommels, kikkers en andere dieren gebruiken het blad als schuilplaats om te overwinteren. Vooral hoopjes bladeren zijn ideaal voor egels. ▶ Onkruidonderdrukking: Een laag bladeren zorgt ervoor dat het onkruid minder kans krijgt om te groeien zodra de temperatuur stijgt. ▶ Voeding voor vogels: Vogels vinden tussen de bladeren volop insecten en ander lekkers. Zo bespaar je vogelvoer tot het echt koud wordt en de sneeuw valt.
Kortom: ‘Leave the leaves!’ Minder werk, minder lawaai voor je buren, en super voordelig voor de natuur! 🦔🐿🍂
Wil je meer weten over hoe je bladaarde maakt (het lijkt veel op bokashi)? Zie: Zelf bladaarde maken 👀
De geur van koffie in de ochtend … onder de douche!*
Als je een liefhebber bent van koffie, dan heb je na het drinken ervan geen afval in je filter of machine, maar góud in je handen!!! Want het koffiedik kun je voor ontzettend veel toepassingen in huis, tuin en keuken gebruiken als alternatief voor allerlei dure middelen. Zonde om (direct) bij het GFT te gooien dus! Zoek via de duurzame zoekmachine Ecosia op ‘koffiedik gebruiken’ en ontdek wat je er allemaal mee kan.
Eenvoudige scrub
Ik (Eefje) neem tegenwoordig heel af en toekoffiedik mee onder de douche. Niet om het doucheputje te ontstoppen maar om mijn huid te scrubben. En wat een aanrader is dat!!! Ik wilde dat ik deze functie van koffiedik jaren geleden al had gekend, want in het verleden heb ik genoeg geld uitgegeven aan dure scrubs van cosmeticabedrijven.
Op internet (zie ook hieronder) vind je recepten van koffiedik aangevuld met een olie (extra zacht) of citrussap (extra reinigend), maar ik heb gewoon alleen het koffiedik gebruikt en wauw, wat is mijn huid zacht na het scrubben! Geen zeep meer nodig!
De cafeïne heeft een verkwikkend effect en de antioxidanten in het koffiedik kunnen helpen huidveroudering tegen te gaan.
*LET OP: koffie is van natuur vettig en kan verstoppingen veroorzakken in de leidingen. Gebruik het dus als scrub met mate!
Recept zelfgemaakte koffiedik scrub
Koffiedik is ideaal voor een natuurlijke scrub vanwege de fijne textuur en exfoliërende eigenschappen. Hier is een eenvoudig recept om zelf een koffiedik scrub te maken, ook met een paar extra ingrediënten:
Ingrediënten:
2 eetlepels koffiedik
1 eetlepel kokosolie (of een andere olie naar keuze, zoals olijfolie of amandelolie)
1 eetlepel suiker of zout (optioneel, voor extra exfoliatie)
Een paar druppels essentiële olie (optioneel, voor geur)
Instructies:
Meng alle ingrediënten in een kom tot ze goed gecombineerd zijn. Zorg ervoor dat het een pasta-achtige consistentie heeft.
Breng de scrub aan op een vochtige huid en masseer zachtjes in cirkelvormige bewegingen. Focus op gebieden zoals de armen, benen en het gezicht, maar vermijd gevoelige plekken zoals rond de ogen.
Spoel af met warm water en dep je huid droog. Je huid zal zacht en gehydrateerd aanvoelen dankzij de olie, terwijl de koffiedik dode huidcellen verwijdert.
Veelzijdig
Koffiedik is een verrassend veelzijdig product dat vaak wordt weggegooid, maar het heeft tal van nuttige toepassingen, naast het maken van een zelfgemaakte scrub. Hier zijn enkele ideeën en toepassingen voor koffiedik.
Andere toepassingen van koffiedik
Meststof voor planten: Koffiedik is rijk aan voedingsstoffen zoals stikstof, kalium, en magnesium, wat het een uitstekende meststof maakt voor planten. Meng het koffiedik door de aarde in je tuin of gebruik het in compost.
Geurneutralisator: Plaats een schaaltje gedroogd koffiedik in je koelkast of keuken om geuren te neutraliseren. Het werkt ook goed om handen te ontgeuren na het snijden van bijvoorbeeld knoflook of uien.
Schoonmaken van pannen: Gebruik koffiedik als een natuurlijke schuurmiddel om hardnekkige etensresten van pannen en potten te verwijderen. De schurende textuur helpt bij het verwijderen van aangebakken voedsel.
Huidverzorging voor cellulitis: Natuurlijke behandeling voor cellulitis. Door koffiedik in cirkelvormige bewegingen op de huid aan te brengen, kan het de bloedsomloop stimuleren en de huid tijdelijk gladder laten lijken.
Door koffiedik te hergebruiken, kun je niet alleen geld besparen, maar ook je ecologische voetafdruk verkleinen door minder afval te produceren. Het is een eenvoudig en effectief middel dat vele toepassingen kent!
https://zerowasteapeldoorn.nl/wp-content/uploads/2024/08/koffiedik-scrub.png17551755Zero Waste Apeldoornhttps://zerowasteapeldoorn.nl/wp-content/uploads/2024/01/Tekengebied-33-kopie.svgZero Waste Apeldoorn2024-08-18 15:53:582024-09-09 23:10:00Scrubben met koffieprut
Doe mee aan de ‘Maai mei niet’ maand: doe niets! 🤗🌿🐝🦋
Wist je dat…
🌱 …een niet gemaaid gazon t.o.v. gemaaid gazon tot wel 10x meer bijen aantrekt!
🍀 …tuinen in Nederland een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de biodiversiteit door de juiste planten te zaaien of te planten!
🌻 …de paardenbloem voedsel biedt aan 27 soorten solitaire bijen. Er is zelfs een Paardenbloembij!
🌷 …ook cultuurplanten in tuinen een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan biodiversiteit.
💚 …No Mow May in het Verenigd Koninkrijk begon, daarna volgde België en nu zijn de Nederlandse grasmatten aan de beurt om in bloei te zetten.
🌍 …alle gazons in Nederland gelijk staan aan 11.000 voetbalvelden. Als we die niet maaien, dan creëren we samen een gigantisch bijenbuffet!
🐝 Bijen eten geen gras, ze willen bloemen! Hoe meer bloemen, hoe meer nectar en hoe meer blije bijen en insecten.
En daar is een groot tekort aan! Daarom zetten veel mensen, gemeenten en provincies Nederland in bloei door in mei niet te maaien.
Tover je gazon om tot een bijenparadijs!
Zet grasvelden en gazons in bloei voor de bijen. Maai Mei Niet wil saaie grasmatten omtoveren tot bijenoases vol bloemen. Ook jouw gazon kan meedoen, want wist je dat er meer planten in je gazon zitten dan gras alleen? Die komen tot bloei zodra je een (gedeelte van) je gazon in bloei laat komen. Daar profiteren bijen en vlinders van. Dus doe mee, laat je grasmaaier staan en creëer een gedekte tafel voor deze vrolijke zoemers!
Zie ook onze Tips en ideeën hoe je je tuin & buurt groener kunt maken: 👉 Filter op “Tuin & Natuur”.
Ook de provincies, gemeenten, waterschappen en openbaar groenbeheerders spelen een belangrijke rol bij het verhogen van de biodiversiteit, via bermen en groenstroken in de openbare ruimte die zich over vele duizenden kilometers uitstrekken: circa 140.000 km bij wegen, 17.500 km bij dijken en ong. 3000 km bij spoor. Dat biedt mooie kansen!
Hoe zit dat in ons groene dorp?
In Apeldoorn…
… werkt de gemeente met een planning voor het maaien van het openbaar groen; op de ene plek wordt er meer gemaaid dan op de andere plek.
… blijft de gras iets langer: zo hebben de lage bloemen zoals madeliefjes meer kans om te bloeien. Ook goed om hierdoor het uitdrogen van de bodem beter tegen te kunnen gaan.
… wordt er niet meer tot aan de boomstam gemaaid: om schade aan de boomstam en verdichting van de bodem te voorkomen. De natuurlijke begroeiing onder de boom is ook goed voor de biodiversiteit.
… worden bloem- en kruidenrijke velden minder gemaaid om andere soorten de kans te geven om te groeien. Waar nodig wordt extra inheems zaad ingezaaid dat het jaar ervoor door de gemeente geoogst is. Met wel 120 verschillende soorten wilde bloemen, is het bloemrijke Apeldoorn geliefd door bijen, vlinders en andere insecten. Ook de vogels genieten daardoor van een feestmaal tussen de bloemen.
… uitgebloeide stukken blijven gedeeltelijk staan, zo zorgen de zaden op natuurlijke wijze dat de velden het jaar erop weer mooi zijn. Daarnaast zijn de zaden voedsel voor vogels. En in de winter zijn deze bloem- en kruidenrijke plekken belangrijk voor het overwinteren van verschillende vogels, insecten en andere dieren.
Door anders te maaien zorgt de gemeente dat vogels, insecten en andere dieren plek hebben om te schuilen, verplaatsen, zich voort te planten en voedsel te verzamelen. Dat is goed voor de natuur, insecten en uiteindelijk ook voor de mens.
Heb je je tuin “winterklaar” gemaakt door juist ALLE blad en organische ‘rommeltjes’ te laten liggen in je tuin en onder de struiken? HEEL GOED! 👏 Voel je nu al de lentekriebels om je tuin weer bladvrij en ‘netjes’ te maken voor het nieuwe seizoen? DOE HET (NOG) NIET! ✋
❄️ De temperaturen lopen soms mooi op als de zon schijnt maar het kan nog wel gaan vriezen. De winter is nog niet over en dat laagje blad en ander organische materiaal zijn nog zeer nuttig!
Want: 💧 een mulchlaag in de tuin is belangrijk voor het bodemleven, de bescherming van vorstgevoelige planten in de winter en het maakt de grond vruchtbaar. Bovendien houdt het water beter vast, waardoor je in de zomer minder vaak hoeft te sproeien (ook gunstig voor je waterrekening). 🐸 een dikke pak blad zorgt voor schuilplaatsen voor dieren in je tuin, zoals vogels, motten, padden, kikkers, wormen, eekhoorns, egels, vlinders, maar ook natuurlijke bestrijders zoals lieveheersbeestjes. Deze kunnen wel 100 bladluizen per dag opeten! 🦋 Cocons van rupsen klampen zich nog steeds vast aan het gedroogde, staande plantmateriaal van vorig seizoen. Haal je nu het blad weg, dan gooi je waarschijnlijk leven in je groene kliko. 🐝 Hoewel je misschien hommels en op de grond nestelende bijen begint te zien als bomen en struiken in bloei komen, dan hebben ze nog steeds beschutting nodig tijdens koude nachten. 🐦 Roodborstjes nestelen laag bij de grond en, net als veel andere vogels, hebben blad en andere klein organisch materiaal nodig voor hun nesten of rustplaatsen.
Bijkomend voordeel van (nog) niets doen in je tuin: je kan zelf op een stoeltje rustig genieten van die eerste zonnestralen, kijkend naar al dat leven dat je mogelijk maakt 💚
https://zerowasteapeldoorn.nl/wp-content/uploads/2024/02/Nietsindetuindoen-1.jpg10801080Zero Waste Apeldoornhttps://zerowasteapeldoorn.nl/wp-content/uploads/2024/01/Tekengebied-33-kopie.svgZero Waste Apeldoorn2024-02-21 20:15:372024-04-28 20:21:31(Nog) Niets doen is goed doen
Vette (maar gezonde!) hap voor de vogels: vetbollen in netjes kunnen gevaarlijk zijn voor vogels. Met dit super eenvoudig recept, maak ik zelf plasticvrije vetbollen met gezonde granen die ik op verschillende plekken hang in de tuin.
… onder de douche!* 
